Төтенше жағдайдағы іс-қимыл туралы жадынама — ШЖҚ «Жоғары медициналық колледжі» КМК

Табиғат апаттарынан ешкім де қорғалмаған. Өрт, жер сілкінісі немесе сел ағыны кез-келген уақытта болуы мүмкін, табиғи апаттың эпицентрінде болған уақытта сізге, дәлірек айтқанда, өрт, жер сілкінісі және сел ағындары кезіндегі қауіпсіздік техникасы мен мінез-құлық ережелерін білуге байланысты.

Өрт болған жағдайда сіз алғашқы 10 секундта анықтауыңыз керек:

өрт қай жақтан басталды және шығатын жер. Дүрбелең және жаппай эвакуация басталғанға дейін үй-жайдан кетуге тырысыңыз;
егер шығаберістеадамдар азаймаса, онда ол жер жабық немесе жаншылған. Басқа шығатын жерді іздеу;
көпшіліктің арасында құлап қалсаңыз, тұруға небәрі 3 секундыңыз бар;
көпшілік арасында қозғалған кезде, бүгілген қолдарыңызды шынтақпен алға қойыңыз, сонда сіз қалыпты тыныс аласыз;
өрт қорқынышты, бірақ түтін қауіптірек, мүмкіндігінше ауыз бен мұрынды дымқыл шүберекпен жабыңыз;
егер кеңістік мүмкіндік берсе, еденде жорғалап жүріңіз
үй-жайдан шығу мүмкін болмаса, есікті дымқыл заттармен жауып, дәретхана бөлмесіне барыңыз, еденге отырыңыз және туыстарыңызға телефон арқылы орналасқан жеріңіз туралы хабарлауға тырысыңыз;
өзіңізден тез тұтанатын заттарды шешіп тастаңыз;
жаныңда адамның киімі жанып жатса, оны еденге құлатып, өртті сөндіруге тырысыңыз. Күйіп қалған адамнан киімді өз бетіңізбен шешпеңіз;
егер киіміңіз жанып жатса, оны еденге немесе қабырғаға басып сөндіріңіз.

Тыйым салынады:

өрттің көлемі 1 шаршы метрден асатын болса, өз бетімен өртпен күресуге;• электр аспаптарына, сымдарға су құйуға;
есіктер, терезелер ашуға (терезені ашу арқылы сіз отқа қосымша тартасыз)• биіктігі 3 метрден жоғары болса, терезеден секіруге;
лифтті пайдалануға;
шкафтарға, үстелдер, орындықтар астына тығылуға (көбінесе балалар солай жасайды, балаңызға оны құтқарушылар таппай қалуы мүмкін екенін түсіндіріңіз);
қатты түтінді өткелден шығуға тырысыңыз.

Жер сілкінісі кезінде сізде дүмпулер арасында 15 секунд бар:

бірінші қабатта болсаңыз, ғимараттан (15 секунд ішінде) шығуға;
қабырғаға арқаңызды тіреп, баспалдақпен ғимараттан шығуға;
ғимараттан шығу мүмкін болмаса, негізгі қабырғалардың жанында терезелерден, шыны есіктерден, люстралардан, электр құрылғыларынан алыс тұруға;
мықты үстелдің қасына немесе сыртқы қабырға есігіне тығылыуға.

Тыйым салынады:

балконға шығуға, карниздер мен терезе саңылауларында тұруға;
лифт, сіріңкелерді пайдалануға.

Егер сіз үйінді астында болсаңыз:

мұрныңызды жане аузыңызды шүберекпен жауып, аз қозғалуға жане терең тыныс алуға тырысыңыз;
күшіңізді пайдасыз істерге жұмсамаңыз;
от жақпаңыз, оттегін үнемдеңіз;
құтқарушылар сізді тауып алу үшін қатты дыбыстар шығарыңыз (бірақ айқайламаңыз).

Сел кезінде не істеу керек

Сел – тау өзендерінің арналары мен ойпаңдарында кенеттен пайда болатын саз бөлшектерінен бастап ірі тастар мен тастарға дейінгі су қоспасы мен көптеген тау жыныстарының сынықтары ағыны. Сел ұзақ және қатты жаңбырдан, қардың немес мұздықтардың қарқыны еруінен, су қоймаларының жарылуынан, жер сілкінісінен және жаңартау атқылауынан кейін пайда болады. Ол кенеттен пайда болады, жоғары жылдамдықпен (10 м/с дейін немесе одан да көп) козғалады және көбінесе бірнеше толқындармен өтеді. Оңдаған минуттантан бірнеше сагатқа дейін созылады. Толқынының тік жетікші шекарасы биіктіктегі ауылы 15 метрге дейін немесе одан да көп болу мүмкін. Қозғалыс селдiң дауысы мен гүрiлi алыстан есiлдi.

Селмен қалай күресуге болады.

Егер құлау, сел, көшкін қаупі болса, эвакуациялауға уақыт болмаса, есіктерді, терезелерді, желдеткіштерді және басқа тесіктерді мықтап жабыңыз. Электр, су, газды өшіріңіз. Үйден жанғыш және улы заттарды алып тастаңыз, мүмкіндігінше шұңқырларға немесе жертөлелерге көміңіз. Төтенше жағдайда эвакуациялау кезінде қауіпсіз, биік жерге өз бетіңізше барыңыз (эвакуация жолын алдын ала зерделеу керек). Өзіңізбен бірге құжаттар, азық-түлік, су, киім-кешек және дәрі-дәрмек алуыңыз керек.Адамдар, ғимараттар мен құрылыстар жылжымалы сел ағысында болуы мүмкін. Мұндай жағдайда үй-жайдан шығып, мүмкіндігінше жоғары қарай қозғалу керек және жағдайға сәйкес әрекет етіп, көшкіннің тежелуі кезінде оның артқы жағындағы тастардан, құрылыстардың сынықтарынан, жер қоршаулардан және қатты үйінділерден сақ болу керек. Құлаулар, көшкіндер мен селдер аяқталғаннан кейін үйлеріне қайтып оралмас бұрын, екінші қауіп жоқ екеніне көз жеткізу керек.Бұл құбылыстар жолдардың бұзылуына байланысты сырттан көмек кешігіп келетін таулы аймақтарда орын алатындықтан, тірі қалғандар зардап шеккендерді дереу іздестіру және шығару, оларға алғашқы медициналық көмек көрсету, жолдарды тазарту және жедел қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуге кірісуі керек.

Селден кейінгі әрекеттер. Зардап шеккендерге көмек көрсету және сел жүру жолындағы және селдің негізгі массасы жойылатын орындардағы бөгеттерді және жылжуларды бөлшектейтін құрылымдарға көмек көрсету. Егер сіз жарақат алсаңыз, өз-өзіңізге алғашқы көмек көрсетуге тырысыңыз. Денеңіздің зардап шеккен аймақтарын, мүмкіндігінше, жоғары күйде ұстау керек, оларға мұзды (дымқыл зат), қысымды таңғышты қойыңыз. Дәрігерге хабарласыңыз.

Қазақстан Республикасы жедел жәрдем телефондары:

ТЖД – 101, 112
Полиция – 102
Жедел медициналық көмек — 103
Газ авариялық қызметі – 104
Құтқару қызметі – 109

АҚ және ТЖ маманы: Б.А. Дарипбаев

Никто не застрахован от стихийных бедствий. Пожар, землетрясение или селевой поток могут произойти в любой момент. Оказавшись в эпицентре стихии, во многом все зависит именно от вас, а точнее от знаний техники безопасности и правил поведения при пожарах, землетрясении и селевых потоках.

Действия при возникновении пожара:

Вы должны в первые 10 секунд определить с какой стороны идет огонь и где находится выход. Старайтесь покинуть помещение до начала паники и массовой эвакуации;
Наблюдайте, если толпа возле выхода не уменьшается, значит он либо закрыт, либо там образовалась давка. Ищете другие выходы;
Если вы упали в толпе, у вас есть всего 3 секунды на то, чтобы встать;
Двигаясь в толпе, выставите согнутые руки локтями вперед, так вы сохраните возможность нормально дышать;
Огонь страшен, но дым опасней, по возможности прикройте рот и нос мокрой тряпкой;
Если позволяет пространство, то перемещайтесь ползком по полу;
Если нет возможности покинуть помещение, переместитесь в туалетную комнату, закрыв дверь мокрыми вещами, сядьте на пол и постарайтесь сообщить по телефону близким о вашем местоположении;
Снимите с себя быстро воспламеняющиеся вещи;
Если с вами рядом на человеке загорелась одежда, повалите его на пол и старайтесь погасить огонь. Не снимайте с обгоревшего одежду самостоятельно;
Если одежда загорелась на вас, потушите ее прижавшись к полу или стенам.

Нельзя:

бороться с огнем самостоятельно, если масштаб пожара превышает 1 кв. м;
лить воду на электроприборы, провода;
открывать двери, окна (открыв окно вы создадите дополнительную тягу для огня);
прыгать из окна, если высота выше 3-х метров;
пользоваться лифтом;
прятаться в шкафы, под столы, сиденья. Чаще всего так делают дети. Объясните своему ребенку, что так он может быть не найден спасателями;
пытаться выйти через сильно задымленный проход.

При землетрясении между толчками у вас есть 15 секунд чтобы:

покинуть здание (в течение 15 секунд), если вы находитесь на первом этаже;
выйти из помещения по лестнице прижавшись спиной к стене;
встать возле капитальных стен подальше от окон, стеклянных дверей, люстр, электроприборов, в случае если нет возможности выйти из здания;
спрятаться рядом с прочным столом или в дверном проеме внешней стены.

Нельзя:

выходить на балкон, вставать на карнизы и в оконные проемы;
пользоваться лифтом, спичками.

Если вы оказались под завалами:

постарайтесь меньше двигаться и глубоко дышать, прикрыв нос и рот тряпкой;
не тратьте силы на бесполезные действия;
не зажигайте огонь, сохраняйте кислород;
издавайте громкие звуки (но не кричите), чтобы вас могли обнаружить спасатели.

При возникновении селевых потоков

Сель — это поток смеси воды и большого количества обломков горных пород — от глинистых частиц до крупных камней и глыб, внезапно возникающий в руслах горных рек и лощинах. Селевой поток образуется после длительных и обильных дождей, интенсивного таяния снега или ледников, прорыва водоемов, землетрясений и извержений вулканов. Он возникает внезапно, движется с большой скоростью (до 10 м/с и даже более) и проходит, чаще всего, несколькими волнами. Длится от десятков минут до нескольких часов. Крутой передний фронт селевой волны может быть высотой до 15 метров и более. Грохот и рев движущегося селевого потока слышен на больших расстояниях.

Действия при селевом потоке:

При угрозе обвала, селя, оползня, если времени на эвакуацию нет, плотно закройте двери, окна, вентиляционные и другие отверстия. Отключите электричество, воду, газ. Легковоспламеняющиеся и ядовитые вещества удалите из дома и по возможности захороните в ямах или погребах. В случае экстренной эвакуации самостоятельно выходите на безопасные возвышенные места (маршрут эвакуации должен быть изучен заранее). С собой необходимо брать документы, запас продуктов питания, воды, одежды и медикаментов.
Возможна ситуация, когда люди, здания и сооружения оказываются на поверхности движущегося оползневого потока. В такой ситуации, покинув помещения, следует продвигаться по возможности вверх и, действуя по обстановке, остерегаться при торможении оползня скатывающихся с тыльной его части глыб, камней, обломков конструкций, земляного вала, осыпей. После окончания обвалов, оползней и селей, перед возвращением в свои дома необходимо убедиться в отсутствии повторной угрозы.
Поскольку эти явления происходят в горных районах, куда внешняя помощь из-за разрушения дорог зачастую приходит с опозданием, спасшиеся люди должны немедленно приступить к розыску и извлечению пострадавших, оказанию им первой медицинской помощи, к расчистке дорог и первоочередным восстановительным работам.

Действия после схода селевого потока. Окажите помощь пострадавшим и содействие формированиям, разбирающим завалы по пути движения селя и в местах выноса основной массы селя.

Телефоны экстренных служб Республики Казахстан:

ДЧС — 101, 112
Полиция — 102
Скорая медицинская помощь — 103
Служба спасения — 109
Аварийная служба газа -104

Специалист по ГО и ЧС: Дарипбаев Б.А.